Innherji, viðskiptavefur Vísis, leitaði til Birgis Haraldssonar sjóðstjóra hjá Akta sjóðum í tengslum við umfjöllun um nýjustu verðbólgumælingar Hagstofu Íslands.

‍

Verðbólgumæling Hagstofu Íslands var undir væntingum greinenda í fyrsta sinn síðan í nóvember í fyrra. „Í stuttu máli má þannig segja að verðbólgan sé að reynast þrálát en þó ekki eins kraftmikil og væntingar voru um,“ segir Birgir Haraldsson, sjóðstjóri hjá Akta.

‍

Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,35 prósent á milli mánaða í nóvember. Árstaktur verðbólgu er nú 4,8 prósent og hækkaði hann um 0,3 prósent á milli mánaða.

‍

Opinberar spár greinenda fyrir nóvember lágu á frekar breiðu bili, eða á milli 0,2 til 0,6 prósenta, en meðaltalið var um 0,44 prósent sem hefði samsvarað árstakti upp á 4,9 prósent.

‍

„Það er í raun húsnæðið sem heldur áfram að keyra verðbólguna hærra þessa stundina,“ segir Birgir en húsnæðisliðurinn var upp um 10,8 prósent á ársgrundvelli. Aðrir þættir, svo sem innflutningur og innlendir liðir án húsnæðis, voru talsvert nær 2,5 prósenta verðbólgumarkmiði Seðlabanka Íslands. Hækkun þeirra á ársgrundvelli nam 3,2 prósentum.

‍

Fyrstu viðbrögð á markaði voru kaup á óverðtryggðum bréfum og sala á stysta verðtryggða ríkisbréfinu, en áhrifin gengu fljótlega til baka.

‍

Verðbólguálag á markaði er nú 4 prósent ef miðað er við fimm ára ríkisskuldabréf og 3,7 prósent ef miðað er við 7 ára ríkisskuldabréf. Álagið hefur lækkað lítillega síðan Seðlabankinn hækkaði vexti um 50 punkta í síðustu viku.

‍

„Varðandi framhaldið þá velta næstu verðbólgumælingar á því hvort krónan haldi áfram í styrkingarfasa og vegi upp hækkanir á hrávörum og öðrum innfluttum vörum,“ segir Gunnar Örn Erlingsson, sérfræðingur í skuldabréfamiðlun Arion banka. „Enn fremur verður forvitnilegt að sjá hvort vaxtahækkanir að undanförnu slái á miklar hækkanir á fasteignamarkaði eða hvort það þurfi ekki meira til. Mjög lágir vextir, brestur á framleiðslukeðjum á alþjóðavísu vegna covid, uppskerubrestir og orkuskortur, björgunarpakkar stjórnvalda og seðlabanka að viðbættum launahækkunum birtast auðvitað í hækkun verðlags á endanum.“

‍

Birgir hjá Akta segir lykilatriði að fylgjast með hvernig fasteignaverð þróast með hækkandi vöxtum og aukinni greiðslubyrði fasteignalána. „Við erum að sjá einhver merki um að takturinn sé að hægjast á fasteignamarkaði en það verður ekki fyrr en eftir tvo til þrjá mánuði að myndin skýrist betur með það.“

‍

Á aðeins örfáum mánuðum hefur Seðlabankinn hækkaði vexti úr 0,75 prósent í 2 prósent auk þess að hafa gripið til aðgerða á vettvangi fjármálastöðugleika- og fjármálaeftirlitsnefndar – hlutfall hámarks veðsetningar fasteignalána var lækkað í 80 prósent og eins settar reglur um 35 prósenta hámark á greiðslubyrði – í því skyni að reyna kæla fasteignamarkaðinn.

‍

Þegar Seðlabankinn hækkaði vexti um 50 punkta í síðustu viku vísaði bankinn til versnandi verðbólguhorfa sem endurspegluðu einkum þrálátar alþjóðlegar verðhækkanir, hækkun launakostnaðar og aukna spennu í þjóðarbúinu.

‍

Bankinn spáði því að verðbólga myndi hækka í 4,7 prósent undir lok þessa árs og hún færi ekki undir 3 prósent fyrr en á síðasta ársfjórðungi 2022.

‍

Seðlabankastjóri sagði í samtali við Innherja í síðustu viku að ekki væri „endilega“ von á hröðum vaxtahækkunum á komandi misserum. Næsti vaxtaákvörðunarfundur bankans er í febrúar.

‍

„Við ættum þá að hafa betri yfirsýn yfir stöðu mála en það gæti verið óþægilegt fyrir okkur ef við sjáum verðbólguna halda áfram að hækka á næstu þremur mánuðum á sama tíma og þessar launahækkanir eru að koma inn,“ útskýrði Seðlabankastjóri.

‍

Birgir Haraldsson, sjóðstjóri hjá Akta, birti í dag grein um alþjóðaumhverfið á nýju ári. Greinin birtist á Innherja, nýjum sjálfstæðum fréttamiðli innan Vísis.

‍

Alþjóðaumhverfið á nýju ári

Það stefnir allt í að 2021 reynist gott ár fyrir innlenda og erlenda hlutabréfamarkaði. Íslenska hlutabréfavísitalan hefur hækkað um tæp 40% frá áramótum samanborið við 19% hækkun heimsvísitölu hlutabréfa. Þetta segir þó aðeins hálfa söguna því mikinn mun er að finna á milli atvinnugreina og landa. Þannig hefur bandaríski markaðurinn hækkað um 25% á árinu á meðan hlutabréfavísitala nýmarkaðsríkja er nokkurn veginn óbreytt.

‍

Ólíkt hlutabréfamarkaðnum hefur róðurinn verið þyngri á skuldabréfamarkaði. Trygg, alþjóðleg skuldabréf hafa til að mynda lækkað um rúmlega 4% frá áramótum sem að óbreyttu verður versta útreið þeirra síðan 2005. Hérlendis hafa ríkisskuldabréf hækkað um 0,8% á árinu sem yrði lægsta árlega ávöxtun þeirra síðan 2013. Verðbólguþrýstingur og þverrandi stuðningur seðlabanka hefur haft áhrif. Ennfremur vænta markaðsaðilar umtalsverðra vaxtahækkana næstu 12 mánuði.

‍

Nýtt fjárfestingaár er innan seilingar og er þá vert að huga að þeim alþjóðlegu þáttum sem gætu litað árangur blandaðra eignasafna með hátt vægi erlendra eigna fram til miðbiks næsta árs. Þrír þættir hafa einkum burði til þess að verða veigamiklir næstu ársfjórðunga.

‍

Fyrst má nefna framvindu Covid-19 heimsfaraldursins. Það þarf að hafa í huga í þessu samhengi að heimsbúskapurinn er enn undir fullum afköstum vegna sóttvarnaaðgerða þrátt fyrir aukna útbreiðslu bólusetninga á árinu. Þannig er áætlað að heimsbúskapurinn sé rúmlega 2% undir afkastagetu í dag (var 4% undir í ágúst) vegna sóttvarnaaðgerða sem enn eru í gildi víða um heiminn.

‍

Full afköst gætu þó verið innan seilingar. Sé til dæmis miðað við fjölda nýrra bólusetninga þessa stundina eru fimm mánuðir í að 75% heimsbyggðarinnar hafi fengið að minnsta kosti einn skammt af bóluefni. Aukin notkun örvunarskammta ætti einnig að efla virkni grunnbólusetninga á næsta ári. Samhliða þessu er líklegt að ný og öflug meðferðarlyf við Covid-19 komi á markað á næstu mánuðum. Pfizer hefur til að mynda sýnt að lyf sitt dragi úr hættunni á spítalavist og dauðsföllum um nærri 90% í óbólusettum einstaklingum. Áætlað er að 21 milljónir skammta af lyfinu verði til taks á fyrri helming næsta árs sem er umtalsvert magn miðað við heildarfjölda innlagna á spítala þegar verst hefur látið í öllum bylgjum faraldursins.

‍

Sviðsmynd faraldursins og afkastagetu heimshagkerfisins er því sæmilega björt þegar horft er til næstu sex til níu mánaða þrátt fyrir að skammtímahorfur hafi versnað. Athafnafrelsi einstaklinga ásamt efnahags- og rekstrarumhverfi fyrirtækja ætti að batna frekar á næsta ári og umskiptin yfir í aukna neyslu á þjónustu fremur en vörum að hraðast.

‍

Fjármálamarkaðir og efnahagshorfur í Kína gætu síðan spilað stórt hlutverk fram á næsta sumar. Reynt hefur á hagkerfið á þessu ári og var takturinn í hagvexti á þriðja ársfjórðungi einungis um 0%. Samansafn af hátíðnigögnum frá helstu viðskiptalöndum Kína benda einnig til þess að niðursveiflan hafi verið skörp að undanförnu. Covid-19 faraldurinn, orkuskortur, vandræði á fasteignamarkaði og lítill lánavöxtur hafa hægt á hagkerfinu ásamt auknum inngripum stjórnvalda í hinar ýmsu atvinnugreinar á árinu. Afleiðingin er að skuldaraálagið á asískum hávaxtaskuldabréfum stendur nú í sömu gildum og í mars á síðasta ári þegar Covid-19 óvissan náði hámarki og kínversk hlutabréf hafa lækkað um 12% frá áramótum. Á sama tíma er skuldaraálag bandarískra og evrópskra hávaxtaskuldabréfa nærri lægstu gildum síðasta áratugar og heimsvísitala hlutabréfa hefur hækkað um 19% á árinu.

‍

Vont getur vissulega versnað en komi til aukins stuðnings við hagkerfið frá stjórnvöldum gæti taktur þess breyst til hins betra. Merki eru um slíkar aðgerðir að undanförnu og frekari stuðningur myndi gera sviðsmyndir kínverskra fjármálamarkaða ósamhverfar og hneigðar til hækkunar þegar litið er til næstu ársfjórðunga. Það myndi að auki hafa jákvæð áhrif fyrir alþjóðlega fjármálamarkaði ef kínverskir eignamarkaðir tækju við sér eftir einkar erfitt ár. Mikilvægt er því að fylgjast vel með aðgerðum stjórnvalda og takti hagkerfisins næstu misserin.

‍

Að lokum er það þróun verðbólgu á alþjóðavísu en hún mun áfram leika mikilvægan þátt í að móta skammtímavaxtavæntingar og aðgerðir seðlabanka. Verðbólgan hefur verið há að undanförnu í heimsbúskapnum vegna verðhækkana á alþjóðavörum ásamt því að fasteignamarkaðir hafa margir hverjir hækkað skarpt. Riðlun á virðiskeðjum hefur leikið stórt hlutverk og sést það meðal annars á því hversu mörg bandarísk fyrirtæki hafa rætt um virðiskeðjuna og vöruskort á nýlegum uppgjörsfundum. Þannig hafa nærri 70% fyrirtækja rætt virðiskeðjuna í núverandi uppgjörshrinu miðað við einungis 22% að meðaltali síðasta áratuginn og rúmlega 20% þeirra hafa rætt vöruskort miðað við 5% að jafnaði.

‍

Hvernig tekst að vinda ofan af vandræðum virðiskeðjunnar er því lykilatriði fyrir verðbólguþróunina. Þannig hefur framboð á hálfleiðurum (e. semiconductors) verið að skána og bílaframleiðsla samhliða því. Auk þessa hefur skipaflutningakostnaður tekið að lækka undanfarnar vikur. Verðbólgusviðsmyndin er án efa háð mikilli óvissu ennþá en þar sem verðbólgu- og vaxtavæntingar eru umtalsverðar er skynsamlegt að huga að hinu óvænta. Frekari útbreiðsla bólusetninga við Covid-19 ásamt virkum meðferðarlyfjum gæti til að mynda dregið úr verðbólguþrýstingi með því að ýta undir neyslu á þjónustu fremur en vörum og koma í veg fyrir frekari röskun á virðiskeðjum. Hár en þverrandi verðbólgutaktur gæti vel dugað til þess að draga úr hitanum í kringum verðbólgusöguna umtalsvert.

‍

Í stuttu máli, þáttaskil gætu átt sér stað innan mikilvægra alþjóðlegra þátta á næstu ársfjórðungum og í kjölfarið litað árangur blandaðra eignasafna með hátt vægi erlendra eigna. Mikilvægt er því að halda þeim til haga með opnum hug.

‍

Í dag eru fjögur ár liðin frá stofnun fjárfestingarsjóðsins Akta Alviðru. Alviðra er blandaður sjóður í rekstri Akta sjóða hf. sem fjárfestir á hlutabréfa- og skuldabréfamörkuðum á Íslandi og erlendis. Rík áhersla er lögð á erlenda markaði í hlutabréfasafni sjóðsins. Sjóðstjórar eru Davíð Stefánsson og Birgir Haraldsson.

‍

Nokkrum sinnum á starfstíma Alviðru hafa sveiflur á mörkuðum verið miklar í sögulegu samhengi þar sem hlutabréf og aðrar áhættumeiri eignir hafa lækkað skarpt frá einum tímapunkti til annars. Í slíku umhverfi hefur reynt á gæði áhættustýringar og þess jafnvægis að sækja ávöxtun en jafnframt tryggja að höfuðstóll sveiflist ekki óhóflega. Við teljum að árangur sjóðsins í gegnum slíkar aðstæður byggist á viðamikilli starfsreynslu sjóðstjóra á bæði innlendum og erlendum fjármálamörkuðum ásamt þeim mikla hreyfanleika sem einkennir stýringu sjóðsins. Öguð áhættustýring mun nú sem áður einkenna sjóðinn með það að markmiði að ná viðunandi ávöxtun að teknu tilliti til áhættu og jafnframt reyna að vernda höfuðstól fyrir lækkunum sem gætu átt sér stað.

‍

Hægt er að kynna sér ávöxtun sjóðsins á heimasíðu Akta og gera samanburð á www.keldan.is.

‍

Stefanía Ástrós Benónýsdóttir var á dögunum ráðin til Akta sjóða og starfar sem sérfræðingur í áhættueftirliti og gagnagreiningu. Hún starfaði áður sem hönnunarverkfræðingur hjá Hönnunardeild Icelandair. Stefanía hefur lokið B.Sc. gráðu í iðnaðarverkfræði frá Háskóla Íslands og M.Sc. gráðu í fjármálaverkfræði og áhættustýringu frá University of Essex. Þá hefur hún lokið prófi í verðbréfaviðskiptum.

‍

Markaðurinn, viðskiptarit Fréttablaðsins, leitaði til Akta um álit á verðbólguhorfum innanlands. Undanfarna mánuði hefur verðbólgan reynst mun hærri en spár greiningaraðila og Seðlabankans gerðu ráð fyrir. Rætt var við Birgi Haraldsson, sjóðstjóra á sviði skuldabréfa- og blandaðra sjóða hjá Akta, um þessa þróun og líkur á því að Seðlabankinn þurfi að bregðast við með vaxtahækkunum á fundi peningastefnunefndar eftir tvær vikur.

‍

https://www.frettabladid.is/markadurinn/margt-leggst-a-eitt-vid-ad-thrysta-upp-verdlagi/

‍

Þegar kemur að íslenskri haggreiningu þá hafa hamskiptin á kjarnaverðbólgu í kjölfar kórónaveirufaraldursins síðastliðið ár verið eftirtektarverð þróun, en um leið áhyggjuefni. Verðbólguvandi blasir við til skemmri tíma og þáttaskil gætu verið fram undan þar sem há verðbólga reynist viðvarandi vandamál. Væntingar um vaxtahækkanir Seðlabanka Íslands gætu þannig gjörbreyst á næstu misserum.

Í þessu samhengi þarf að hafa tvennt í huga. Í fyrsta lagi er það árstaktur kjarnaverðbólgu sem stendur í 5,2% í dag og þar með langt yfir 2,5% verðbólgumarkmiði Seðlabankans. Í öðru lagi eru það verðbólguvæntingar en framvinda þeirra undanfarið er farin að valda Seðlabankanum áhyggjum um hvort kjölfesta þeirra við verðbólgumarkmiðið hafi veikst. Traust kjölfesta verðbólguvæntinga hefur verið haldreipi bankans í gegnum nýlegt vaxtalækkunarferli.

Hvers vegna að einblína á kjarnaverðbólgu en ekki verðbólgu? Í einföldu máli má lýsa kjarnaverðbólgu sem þrengri mælikvarða á almennar verðlagsbreytingar. Hún undanskilur þannig áhrif þátta sem Seðlabankinn hefur enga stjórn á, til dæmis verðum á innfluttum matvælum og bensíni sem ráðast á heimsmarkaði, auk þeirra þátta sem hann hefur bein áhrif á með vaxtaákvörðunum sínum. Nýlegar vaxtalækkanir Seðlabankans hafa sem dæmi lækkað raunvaxtakostnað húsnæðislána umtalsvert og þannig dregið niður mælda verðbólgu. Áhrifin eru töluverð og má áætla að verðbólga sé tæplega 0,9 prósentum lægri en ella, eingöngu vegna lægri stýrivaxta Seðlabankans.

Því er mikilvægt að líta til kjarnaverðbólgu til að átta sig á undirliggjandi verðbólguþrýstingi í hagkerfinu en hann er töluverður í dag – eða sem nemur 5,2% og hefur ekki reynst hærri síðan um mitt ár 2012. Á sama tíma lítur út fyrir að bólusetningum gegn COVID-19 ljúki innan næstu þriggja mánaða. Bjartsýni heimila og fyrirtækja hefur einnig aukist að undanförnu, árstaktur launahækkana er í kringum 10% og þegar litið er út fyrir landsteinana er ljóst að miklar verðhækkanir eru að eiga sér stað á margvíslegum aðföngum og fullunnum vörum sem fluttar eru inn til landsins. Verðbólguþrýstingurinn er margþættur.

Það er ólíklegt að hægt verði að reiða sig á kröftuga gengisstyrkingu til að draga úr verðbólgunni líkt og raunin var á árunum 2015-17 þegar hagkerfið ofhitnaði. Þrátt fyrir umtalsverða framleiðsluspennu og tugprósentahækkun á húsnæðisverði á því tímabili hélst verðbólga undir 2,5% verðbólgumarkmiðinu vegna nærri 30% styrkingar á krónunni og hóflegrar verðþróunar innan erlendra hagkerfa og hrávörumarkaða. Til samanburðar hefur gengi krónunnar verið svo gott sem óbreytt síðasta árið en Seðlabankastjóri nefndi nýlega að bankinn myndi ekki vilja sjá of mikla styrkingu frá núverandi gildum. Verðbólguvandinn verður vart leystur með krónunni og ekki er víst að núverandi efnahagsslaki nægi til að ná fram hjöðnun á verðbólgu með vorinu líkt og Seðlabankinn bindur vonir við.

Þáttaskil gætu því verið fram undan fyrir verðbólgusviðsmyndina ef verðbólguvæntingar heimila og fyrirtækja stíga hærra og magna upp þá krafta sem nú þegar hafa ýtt kjarnaverðbólgu langt umfram 2,5% verðbólgumarkmiðið. Þrátt fyrir að flestir mælikvarðar fyrir verðbólguvæntingar séu á ásættanlegum gildum þá eru sumir þeirra engu að síður að nálgast það sem kalla mætti efri þolmörk.

‍

Verðbólguvæntingar heimilanna til tveggja ára eru sennilega besta dæmið um slíkt en þær stóðu í 4,0% í mars og höfðu þá hækkað úr 3,0% frá fyrri könnun. Allar hækkanir á þessum mælikvarða héðan í frá myndu þýða verstu niðurstöðu mælinga síðan í ársbyrjun 2014 og vekja upp réttmætar spurningar um hvort kjölfesta verðbólguvæntinga við verðbólgumarkmiðið sé rofin og verðbólguvandinn þannig að umbreytast í viðvarandi vandamál. Af þessum sökum mátti greina breyttan og áhyggjufyllri tón í umræðunni um verðbólguvæntingar í síðustu yfirlýsingu og fundargerð peningastefnunefndar Seðlabankans. Vont væri ef há og þrálát verðbólga yrði í samfloti með stóraukinni skuldastöðu ríkissjóðs sem ein arfleifð kórónaveiru­faraldursins.

‍

Það er því ekki útilokað að væntingar um vaxtahækkanir Seðlabankans taki miklum breytingum á næstu misserum, ekki síst ef verðbólgusviðsmyndin súrnar vegna versnandi verðbólguvæntinga heimila og fyrirtækja.

‍

Grein eftir Birgi Haraldsson sem birtist í Markaðnum í Fréttablaðinu þann 14. apríl 2021.

https://www.frettabladid.is/markadurinn/verdbolguvandinn/

‍

Akta leitar að einstaklingi í teymið til að starfa sem sérfræðingur í gagnagreiningu og áhættueftirliti. Um er að ræða tækifæri til að vaxa í starfi hjá fjármálafyrirtæki í fremstu röð. Starfið er fjölbreytt og felur í sér samvinnu við öll svið félagsins.

Verkefni

Útreikningar í tengslum við áhættueftirlit

Gagnagreining og skýrslugerð

Uppfærsla á innri gögnum og skjölum

Aðstoð í sjálfvirknivæðingu og tækniþróun félagsins

Samvinna við stjórnendur félagsins og útvistunaraðila

Önnur tilfallandi verkefni

Þekking og reynsla

Háskólamenntun sem nýtist í starfi

Þekking á gagnagrunnum

Þekking á forritun kostur

Frumkvæði, vinnusemi og sjálfstæði í vinnubrögðum

Ef óskað er eftir nánari upplýsingum er unnt að senda póst á netfangið umsokn@akta.is.

Farið verður með umsóknir og fyrirspurnir sem trúnaðarmál.

Allar umsóknir skulu berast á netfangið umsokn@akta.is.

Einnig er mögulegt að sækja um á Alfreð.is.

Umsóknarfrestur er til 8. mars nk.

‍

Davíð Stefánsson, sjóðstjóri erlendra sjóða hjá Akta var gestur útvarpsþáttarins Harmageddon í morgun og ræddi við Frosta og Mána um stóra GameStop málið svokallaða og horfur á hlutabréfamörkuðum.

‍

Hér má finna tengil á þáttinn.

‍

Hraði er það orð sem lýsir síðastliðnu ári hvað best þegar kemur að atburðarrásinni á fjármálamörkuðum og í efnahagsmálum á heimsvísu. Í kjölfar fyrstu Covid-19 sóttvarnaraðgerðanna í Kína seint í janúar tók sem dæmi aðeins um sex vikur fyrir heimsbúskapinn að stöðvast vegna hertra takmarkana á daglegu lífi fólks. Efnahagssamdrátturinn var gífurlegur og nam um 20% þegar verst lét í byrjun apríl. Hlutabréfamarkaðir hrundu og í Bandaríkjunum hafði markaðurinn aldrei áður lækkað eins snögglega um 30%. Fordæmalaus og skjót viðbrögð seðlabanka og stjórnvalda við þeim skaða sem blasti við náðu hinsvegar að sefa áhyggjur fjárfesta og sú hraða viðspyrna sem tók af stað innan fjármálamarkaða í lok mars reyndist söguleg. Alls hækkaði heimsvísitala hlutabréfa um 15% á síðasta ári og hlutabréfamarkaðurinn hérlendis fór upp um 20%. Sneggsta þróunarferli bóluefnis fyrr og síðar með tilkomu virkra bóluefna gegn Covid-19 við árslok var síðan fullkominn tákngervingur fyrir hraðann sem einkenndi árið 2020.

‍

Afleiðingarnar af þessu einstaka ári eru hinsvegar margþættar. Fyrst má nefna að vextir hafa aldrei verið lægri vegna skarpra vaxtalækkana seðlabanka. Ársvextir óbundinna sparireikninga á Íslandi eru þannig á bilinu 0,05% til 1% í dag. Verði 3% verðbólguspá greiningaraðila að veruleika munu sparifjáreigendur því að öðru óbreyttu horfa upp á verulega rýrnun fjármuna sinna á þessu ári. Eftir kröftugar verðhækkanir undanfarna ársfjórðunga er verðlagning hlutabréfamarkaða víðs vegar um heiminn einnig orðinn rausnarleg á hefðbundna mælikvarða. Vanda verður valið nú sem aldrei fyrr.

‍

Í stuttu máli, þessar aðstæður kalla á nýja nálgun af hálfu sparifjáreiganda í leit að ávöxtun fjármuna sinna á þessu ári. Nauðsynlegt verður að taka vel ígrunduð skref úr innlánum inn á fjármálamarkaði til þess að auka vænta ávöxtun í lágvaxtaheimi. Tvenns konar breytingar ættu þannig að koma til skoðunar. Annars vegar ætti að stefna að vægi skuldabréfa og hlutabréfa sem hentar hverjum og einum og hins vegar ætti að stefna að auknu vægi erlendra markaða í eignasöfnum. Blandað, alþjóðlegt safn er þannig ein nálgun að eignadreifingu fyrir nýja tíma.  

‍

Rétt er þá að spyrja hvaða þættir gætu litað árangur slíks safns á komandi misserum. Í fyrsta lagi er það framvinda bólusetninga gegn Covid-19. Spurningin um hvaða lönd og atvinnugreinar gætu skarað fram úr á mörkuðum ræðst að einhverju leyti af því hversu hratt bólusetningar munu vinna á farsóttinni. Í öðru lagi er það mikilvægi þess að ná fram landfræðilegri dreifingu innan bæði hlutabréfa og skuldabréfa. Hægt er að margfalda flóruna af mögulegum fjárfestingarkostum með því að sækja inn á erlenda skuldabréfamarkaði sem dæmi. Í þriðja lagi er það þáttur virkrar stýringar, en í núverandi umhverfi er það lykilatriði að vera á réttum stöðum innan markaðarins fremur en að fylgja hlutlausri fjárfestingarstefnu sem er alfarið bundin við almennar vísitölur.

‍

Síðastnefndi þátturinn er mikilvægur þegar kemur að erlendum hlutabréfamörkuðum í dag. Þannig geta einstakar atvinnugreinar eða landsvæði skilað ágætri ávöxtun yfir tímabil þar sem almennar hlutabréfavísitölur hafa fært fjárfestum litla sem enga ávöxtun. Svo dæmi sé tekið af bandaríska hlutabréfamarkaðnum þá hefur að jafnaði verið um 40% munur milli þeirra atvinnugreina sem skiluðu hæstu og lægstu ávöxtuninni yfir stök ár. Virk stýring keppir að því að grípa þessi tækifæri sem oft myndast innan mismunandi hluta markaðarins. Verkefni virkrar stýringar er auk þess að halda opnum hug á hverjum degi til að geta brugðist tímanlega við aðstæðum sem oft breytast mun hraðar en nokkurn órar fyrir líkt og síðasta ár sýndi skilmerkilega.

‍

Litið fram á við, þá ætti viðspyrna heimshagkerfisins að eflast á þessu ári í kjölfar bólusetninga gegn Covid-19 og vonir eru um að daglegt líf færist í fyrra horf með haustinu. Hins vegar er hætt við því að lágvaxtaumhverfið reynist þrálátt. Við ársbyrjun gæti því reynst skynsamlegt að taka varfærin og vel ígrunduð skref í átt að meiri eignadreifingu til að auka vænta ávöxtun til lengri tíma.

‍Grein eftir Birgi Haraldsson og Davíð Stefánsson sem birtist í Markaðnum í Fréttablaðinu þann 6. janúar 2021.

‍

https://www.frettabladid.is/markadurinn/eignadreifing-fyrir-nyja-tima/‍

‍

‍

Markaðurinn, viðskiptarit Fréttablaðsins, leitaði til Akta um álit á nýlegri þróun á markaði fyrirtækjaskuldabréfa hérlendis. Álag á fyrirtækjaskuldabréfum hefur lækkað töluvert í haust og er sú hækkun sem átti sér stað í kjölfar COVID-19 að miklu leyti gengin tilbaka. Rætt var við Birgi Haraldsson, sjóðstjóra á sviði skuldabréfa- og blandaðra sjóða hjá Akta, um þessa þróun og hvernig hún er sambærileg við það sem hefur verið að gerast á erlendum skuldabréfamörkuðum síðustu mánuði.

https://www.frettabladid.is/markadurinn/asokn-i-fyrirtaekjabref-og-vaxtaalag-minnkar/

‍

Á dögunum fengu Akta sjóðir hf. starfsleyfi sem rekstraraðili sérhæfðra sjóða skv. lögum nr. 45/2020 um rekstraraðila sérhæfðra sjóða.

Í leyfinu felst að félaginu er heimilt að reka sérhæfða sjóði skv. 1. og 2. mgr. 9. gr. laga um rekstraraðila sérhæfðra sjóða.

Félagið hefur einnig starfsleyfi sem rekstrarfélag verðbréfasjóða samkvæmt lögum nr. 161/2002 um fjármálafyrirtæki.

Akta rekur nú 10 sjóði sem falla undir gildissvið laganna. Það eru fjárfestingarsjóðirnir Akta Alviðra, Akta Atlas, Akta Stokkur, Akta VaxtaTækifæri og Akta VaxtaVeröld. Þá rekur félagið einnig sérhæfða sjóði sem eingöngu eru markaðssettir fagfjárfestum. Til viðbótar er verðbréfasjóðurinn Akta Ríki.

Allar nánari upplýsingar um sjóði í stýringu hjá AKTA má nálgast á heimasíðu félagsins www.akta.is/sjodir, á netfanginu sjodir@akta.is eða í síma 585-6800.

‍

Nú á dögunum fagnaði Akta Alviðra þriggja ára afmæli. Alviðra er blandaður sjóður í rekstri Akta sjóða hf. sem fjárfestir á hlutabréfa- og skuldabréfamörkuðum á Íslandi sem og erlendis. Sjóðstjórn er í höndum Davíðs Stefánssonar og Birgis Haraldssonar.

Við teljum að árangur sjóðsins byggist á viðamikilli starfsreynslu sjóðstjóra á bæði innlendum og erlendum fjármálamörkuðum ásamt þeim mikla hreyfanleika sem einkennir stýringu sjóðsins. Virk stýring, byggð á ítarlegu mati á ávöxtunarmöguleikum og áhættu á hverjum tíma, er nauðsynleg nú sem fyrr í nýju lágvaxtaumhverfi til að skila umframávöxtun.  

Hægt er að kynna sér ávöxtun sjóðsins á heimasíðu Akta og gera samanburð á www.keldan.is.

‍

Markaðurinn, viðskiptarit Fréttablaðsins, leitaði til AKTA um álit á núverandi stöðu á íslenskum skuldabréfamarkaði. Hefur ávöxtunarkrafan á langtíma ríkisskuldabréfum hækkað skarpt síðastliðna þrjá mánuði og fjármögnunarkjör bankanna versnað að sama skapi. Rætt var við Birgi Haraldsson, sjóðstjóra á sviði skuldabréfa- og blandaðra sjóða hjá AKTA, um hvernig íhlutun Seðlabankans á skuldabréfamarkaði hefur reynst bæði magnlaus og andlaus frá því að aðgerðin var tilkynnt í lok mars. Því verði áhugavert að fylgjast með fundi peningastefnunefndar í næstu viku og heyra sýn Seðlabankans á þessa framkvæmd og hvort hann telji sig hafa náð markmiðum sínum með henni eða ekki.

https://www.frettabladid.is/markadurinn/likur-ad-vextir-ibudalanum-haekki/

‍

Markaðurinn, viðskiptarit Fréttablaðsins, leitaði til AKTA um álit á núverandi aðstæðum á íslenskum skuldabréfamarkaði. Hlutdeild erlendra fjárfesta í ríkisskuldabréfum er nú að öllum líkindum í sögulegu lágmarki eða undir 10%. Það er nærri helmingi minni hlutdeild en má finna að jafnaði á innlendum skuldabréfamörkuðum nýmarkaðsríkja. Rætt var við Birgi Haraldsson, sjóðstjóra á sviði skuldabréfa- og blandaðra sjóða hjá AKTA, um horfur á því að fjármagnsinnflæði gæti aukist á ný með tilkomu nýrra erlendra fjárfesta að skuldabréfamarkaðnum.

https://www.frettabladid.is/markadurinn/vaegi-erlendra-fjarfesta-i-rikisbrefum-sjaldan-verid-minna/

‍

Síðastliðinn föstudag fagnaði Akta VaxtaTækifæri þriggja ára afmæli. VaxtaTækifæri er innlendur skuldabréfasjóður í rekstri Akta sjóða hf. sem hefur það að markmiði að velja bestu tækifærin á skuldabréfamarkaði á hverjum tíma að mati sjóðstjóra.

Við teljum að árangur sjóðsins byggist á þeim mikla hreyfanleika sem einkennir stýringu sjóðsins. Virk stýring, byggð á ítarlegu mati á ávöxtunarmöguleikum og áhættu á hverjum tíma, er nauðsynleg nú sem fyrr í nýju lágvaxtaumhverfi til að skila umframávöxtun.  

Hægt er að kynna sér ávöxtun sjóðsins á heimasíðu Akta og gera samanburð á www.keldan.is.

‍

Tveir veigamiklir þættir gætu litað árangur blandaðra eignasafna með hátt vægi erlendra eigna á næstu misserum. Í fyrsta lagi er það framvindan á þróun bóluefnis gegn COVID-19, en líklega dregur til tíðinda á þeim vettvangi á næstu vikum. Í öðru lagi er það framvindan á gengi krónunnar, en teikn eru á lofti um að styrking á krónunni sé fremur líklegri en veiking þegar horft er inn í næsta ár.

Tímalínan sem markar mikilvæga áfanga í þróun bóluefnis við COVID-19 er orðin stutt og má búast við niðurstöðum úr rannsóknum lyfjafyrirtækjanna Pfizer og Moderna innan skamms. Þetta getur farið á hvorn veginn sem er, en ef niðurstöðurnar lofa góðu er talið líklegt að bandaríska matvæla- og lyfjaeftirlitið gefi út neyðarheimild til notkunar þessara bóluefna fyrir árslok. Slíkt myndi hafa mikla þýðingu fyrir heimsbúskapinn þar sem stærstu hagkerfi heims eru enn langt frá fullum afköstum vegna sóttvarnaaðgerða. Íslensk ferðaþjónusta ætti þá einnig von um viðspyrnu á síðari hluta næsta árs ef allt gengi að óskum.

Auk þessara hagvaxtaráhrifa er líklegt að ákveðin umskipti eigi sér stað á erlendum hlutabréfamörkuðum þar sem margvíslegar iðnaðar- og þjónustugreinar sem hafa staðið öðrum að baki á þessu ári myndu sækja í sig veðrið ef það tekst að þróa áhrifaríkt og öruggt bóluefni. Sem dæmi má nefna að hlutabréf fyrirtækja í hótelrekstri, banka, bjórframleiðenda og olíufyrirtækja eru sum hver nálægt sögulega lágum gildum og hlutabréfavísitölur ákveðinna nýmarkaðsríkja eru enn niður um tugprósent á árinu. Í stuttu máli, þá er líklegt að markaðsforystan komi úr nýrri átt á næstu misserum ef bóluefnaþróanir reynast farsælar. Blönduð eignasöfn verða að horfa til þessa þegar kemur að erlendri hlutabréfaeign þeirra.

Þátturinn sem snýr að krónunni er síðan tvíþættur. Annars vegar hefur Seðlabankinn spyrnt kröftuglega á móti frekari gengisveikingu og hins vegar þarf að líta til aðstæðna á innlendum skuldabréfamarkaði út frá alþjóðlegum vinkli ef bóluefni finnst á næstu mánuðum. Óþarft er að efast um stefnu Seðlabankans um að vinna gegn frekari gengisveikingu, en ólíkt þeirri magnlausu íhlutun sem hefur átt sér stað á skuldabréfamarkaði þá hafa inngripin á gjaldeyrismarkaði verið bæði í orði og á borði. Þessi gjaldeyrisstefna ásamt möguleikanum á áhrifaríku bóluefni sem endurræsir íslenska ferðaþjónustu gera sviðsmyndir krónunnar þannig ósamhverfar og hneigðar til styrkingar þegar litið er til næsta árs.

Samhliða þessu hefur nýlegur söluþrýstingur á innlendum skuldabréfamarkaði leitt til þess að verðlagning á langtíma ríkisskuldabréfum er á nýjan leik sambærileg við nýmarkaðsríki með svipað lánshæfismat. Hlutdeild erlendra fjárfesta hefur þá minnkað enn frekar og er líklegast í sögulegu lágmarki eða undir 10% sem er nærri helmingi minni hlutdeild en má finna að jafnaði á innlendum skuldabréfamörkuðum nýmarkaðsríkja. Séð frá sjónarhóli erlendra fjárfesta ætti íslenskur skuldabréfamarkaður þannig að vera aðlaðandi við núverandi aðstæður: möguleg gengisstyrking í kjölfar áhrifaríks bóluefnis, samkeppnishæf verðlagning, lítil þátttaka erlendra fjárfesta og auk þess geta skuldabréfakaup Seðlabankans einungis aukist héðan í frá. Óverðtryggð skuldabréf væru líklegust til að njóta meðbyrs af þessu.

Fjármagnsflæði til landsins gæti því vel aukist á komandi ársfjórðungum í gegnum skuldabréfamarkaðinn ásamt því að innleiðing Íslands inn í MSCI hlutabréfavísitöluna á næsta ári ætti sömuleiðis að auka við innflæðið. Þetta getur þannig magnað upp þá krafta sem nú þegar benda til sterkari krónu. Blönduð eignasöfn með hátt vægi erlendra eigna verða að horfa til þessa og er virk stýring á gjaldeyrisáhættu því að verða enn mikilvægara atriði fyrir slík eignasöfn.

Þáttaskil gætu þannig verið fram undan og af þessum sökum er mikilvægt að fylgjast vel með framvindu bóluefnaþróunar og halda til haga þeim lykilþáttum sem gætu litað árangur blandaðra eignasafna í kjölfarið á næstu ársfjórðungum.

‍Grein eftir Birgi Haraldsson sem birtist í Markaðnum í Fréttablaðinu þann 28. október 2020.‍

https://www.frettabladid.is/skodun/thattaskil-framundan/

‍

Akta hefur stofnað blandaða fjárfestingarsjóðinn Akta Atlas sem hóf starfsemi þann 2. september síðastliðinn. Akta Atlas fjárfestir m.a. í innlendum og erlendum hlutabréfum, skuldabréfum, afleiðum og beitir virkri gjaldeyrisstýringu í fjárfestingarstefnu sinni.

Við stýringu sjóðsins er lögð rík áhersla á fjárfestingar í skráðum og seljanlegum eignum. Stýring sjóðsins byggir á þremur lykilþáttum: (a) fjárfestingar í stökum hlutabréfum með umtalsverða vaxtarmöguleika, (b) tækifærisdrifnar fjárfestingar (bæði með gnótt- eða skortstöðu) þvert á alla eignaflokka (s.s. ríkisskuldabréf, áhættumeiri skuldabréf, hlutabréfavísitölur, góðmálmar (óbeint) og fleira) og (c) gjaldeyrisstýring.

Markmið sjóðsins er að ná umframávöxtun með stýringu á ofangreindum þáttum. Sjóðurinn hefur heimild til skortsölu og varna gegn lækkunum á mörkuðum í gegnum afleiðuheimildir. Akta Atlas hefur víðtækar fjárfestingarheimildir og er vægi erlendra eigna almennt um eða yfir 80%. Áhættuþol sjóðsins er hátt og sveiflur kunna því að verða umtalsverðar. Sjóðurinn hentar því fjárfestum sem vilja fjárfesta til langs tíma og þola miklar sveiflur.

Fjárfestingateymi sjóðsins skipa Davíð Stefánsson, Fannar Jónsson og Birgir Haraldsson. Teymið býr yfir mikilli þekkingu og umfangsmikilli reynslu af stýringu hluta- og skuldabréfa, sjóðastýringu og innlendum og alþjóðlegum fjárfestingum.

Nánari upplýsingar um Akta Atlas má finna hér, en sjóðurinn er fjárfestingarsjóður og opinn bæði almennum og fagfjárfestum.

Nánari upplýsingar veita Örn Þorsteinsson (orn@akta.is) og Davíð Stefánsson (david@akta.is).

‍

Seðlabankinn sendi skýr skilaboð í síðustu viku um að gengisveiking íslensku krónunnar það sem af er ári væri orðin óhófleg. Fréttatilkynning bankans um að hann myndi hefja reglulega sölu á gjaldeyri í þessari viku bar öll þess merki en eitt af markmiðum aðgerðarinnar er að bæta verðmyndun á gjaldeyrismarkaði. Þá var fundargerð peningastefnunefndar fyrir ágúst einnig birt sama dag og reyndist niðurstaðan úr gjaldeyrisumræðum nefndarinnar vera að raungengi krónunnar væri komið undir jafnvægisgildi sitt. Seðlabankastjóri steig síðan fram degi síðar og lýsti því yfir að gengi krónunnar væri einfaldlega orðið mjög lágt og úr takti við grunnþætti íslenska hagkerfisins.      

Í ljósi tíðra inngripa Seðlabankans á gjaldeyrismarkaði á þessu ári – bankinn hefur í dögum talið stigið þrisvar sinnum oftar inn á markaðinn í samanburði við 2019 og verið mjög virkur síðasta mánuðinn – má líta á aðgerðir hans í síðustu viku sem nokkurs konar útvíkkun á þeirri stefnu sem þegar hafði verið mörkuð. Engu að síður er ljóst að Seðlabankinn hefur nú ákveðið að draga línu í sandinn varðandi eigin þolmörk um frekari veikingu krónunnar. Samstillt og stigmagnandi inngrip í orði og á borði bera vott um það.

Þrjár spurningar vakna af þessu tilefni. Í fyrsta lagi má spyrja hvort gengið sé í raun og veru of lágt. Í öðru lagi hvað sé að valda auknu óþoli Seðlabankans gagnvart frekari gengisveikingu. Í þriðja lagi hver sé líkleg þróun krónunnar næstu ársfjórðunga.

Ein nálgun við mat á misgengi er að bera saman raungengið við langtímameðaltal og áætla þannig hvort frávikið bendi til sterkrar eða veikrar krónu. Með slíkri nálgun fæst að raungengið var í ágúst um 3% lægra en meðaltal síðasta aldarfjórðungs en það getur varla talist óhóflega veik króna í núverandi efnahagsástandi. Vissulega eru grunnstoðir hagkerfisins sterkari í dag heldur en oft áður en til samanburðar má nefna að raungengið var að jafnaði 15% til 30% lægra en fyrrnefnt meðaltalsgildi frá haustinu 2008 til ársloka 2013.

Óþol gagnvart frekari gengisveikingu verður því ekki skrifað á raungengið eitt og sér en þegar það er sett í samhengi við nýlega verðbólguþróun verður heildarmyndin skýrari. Verðbólguáhrifin af veikari krónu hafa þannig reynst þróttmeiri en gert var ráð fyrir og situr verðbólgan nú í 3,2% sem er þó nokkuð yfir 2,5% markmiði Seðlabankans. Verðbólguspá bankans til loka þessa árs var einnig færð upp um 0,6% prósentustig í ágúst á meðan sögulega lágir vextir eru að valda snörpum hækkunum á húsnæðisverði. Óþol Seðlabankans gagnvart frekari gengisveikingu er því birtingarmynd af áhyggjum hans um verðbólguþróunina.

Opinská orðræðuinngrip ásamt kerfisbundnum inngripum á gjaldeyrismarkaði til að leggjast gegn skammtíma- og langtímasveiflum sýna því að krónan er stýritækið sem Seðlabankinn hyggst beita til að kveða niður verðbólguþrýstinginn. Til að þessi stefna sé trúverðug þarf að fylgja henni eftir af krafti og koma í veg fyrir að gengið veikist frekar frá þeim gildum þar sem línan var dregin í sandinn. Ótímabærar vaxtahækkanir gætu annars þurft að líta dagsins ljós ef eftirfylgnin er af hálfum huga og verðbólgan reynist þrálát yfir markmiði. Seðlabankanum er hins vegar ekkert til fyrirstöðu við trúverðuga framkvæmd á þessari stefnu þar sem að tröllvaxinn gjaldeyrisforði bankans styður kröftuglega við hana.

Það bendir því allt til þess að veikingarfasa krónunnar sé að mestu lokið á þessari stundu og þegar litið er til næstu ársfjórðunga eru sviðsmyndirnar auk þess að mestu ósamhverfar og hneigðar til styrkingar. Vandamál hagkerfisins eru vel þekkt á þessari stundu en viðspyrnan gæti orðið öflug og þungri byrði þannig létt af krónunni ef þróun bóluefnis við COVID-19 kemst yfir marklínuna á komandi ári líkt og væntingar eru um.  

‍Grein eftir Birgi Haraldsson sem birtist í Markaðnum í Fréttablaðinu þann 16. september 2020.

‍https://www.frettabladid.is/skodun/lina-i-sandinn/

‍

‍

‍

Akta hefur stofnað skuldabréfasjóðinn Akta VaxtaVeröld sem hóf starfsemi þann 26. júní síðastliðinn. Akta VaxtaVeröld fjárfestir í innlendum og erlendum skuldabréfum og beitir virkri gjaldeyrisstýringu í fjárfestingarstefnu sinni.

Við stýringu sjóðsins er lögð rík áhersla á fjárfestingar í skráðum og seljanlegum eignum. Markmið sjóðsins er að ná umframávöxtun með stýringu á vægi áhættumeiri og tryggari skuldabréfa annars vegar og stýringu gjaldeyrisáhættu hins vegar. Akta VaxtaVeröld hefur víðtækar fjárfestingarheimildir og er vægi erlendra eigna almennt á bilinu 40-70%. Sjóðurinn hefur einnig heimild til að binda allt að 100% af eignum sjóðsins í bandarískum ríkisskuldabréfum.

Fjárfestingateymi sjóðsins skipa Birgir Haraldsson, Davíð Stefánsson og Þórhallur Ásbjörnsson. Teymið býr yfir mikilli þekkingu og umfangsmikilli reynslu af skuldabréfamarkaði, sjóðastýringu og innlendum og alþjóðlegum fjárfestingum.

Nánari upplýsingar um Akta VaxtaVeröld má finna hér, en sjóðurinn er fjárfestingarsjóður og opinn bæði almennum og fagfjárfestum.

Nánari upplýsingar veita Örn Þorsteinsson (orn@akta.is) og Birgir Haraldsson (birgir@akta.is).

‍

Viðskiptablaðið tók viðtal við Rósu Kristinsdóttur í byrjun júlí í kjölfar þess að Rósa tók nýverið við stöðu lögfræðings og regluvarðar Akta sjóða. Meðal annars var rætt um Akta VaxtaVeröld, nýjan skuldabréfasjóð í stýringu Akta sem fjárfestir í dreifðu safni af íslenskum og erlendum skuldabréfum og beitir virkri stýringu á gjaldeyrisáhættu sjóðsins.

https://www.vb.is/frettir/sjosund-thrithraut-og-perusk-matargerd/162791/

‍

‍

Markaðurinn, viðskiptarit Fréttablaðsins, leitaði til Akta um álit á breyttum aðstæðum á íslenskum fjármálamarkaði í kjölfar skarpra stýrivaxtalækkana Seðlabanka Íslands á þessu ári. Rætt var við Birgi Haraldsson, sérfræðing á sviði blandaðra sjóða hjá Akta, um þá endurskipulagningu eignasafna sem mun óhjákvæmilega eiga sér stað á komandi misserum. Sem stendur er meirihluti fjáreignar íslenskra heimila bundin í vaxtatengdum eignum líkt og innlánum sem skila nú neikvæðri raunávöxtun. Nýja eignasafnið mun þannig að öllum líkindum verða bæði blandaðra og alþjóðlegra þegar fram líða stundir, en telja má að þörf sé á aukinni áhættutöku til að auka vænta ávöxtun.

https://www.frettabladid.is/markadurinn/gridarmikid-fe-gaeti-leitad-avoxtunar/

Erfiður vetur er að baki þar sem kórónaveiran setti mark sitt á bæði fjármálamarkaði og efnahagslífið hérlendis og erlendis. Skaðinn sést í hagvaxtarspám fyrir þetta ár en Seðlabanki Íslands væntir -8,0% samdráttar og erlendir greiningaraðilar búast við -3,0% samdrætti í heimsbúskapnum. Til að setja þessar tölur í samhengi má hafa í huga að ef spárnar raungerast, verður um að ræða mesta árlega samdrátt í heila öld á Íslandi og sömuleiðis verstu útreið heimshagkerfisins síðan í kreppunni miklu fyrir 90 árum. Stóraukin ríkisútgjöld hafa óhjákvæmilega fylgt þessum erfiðu efnahagsaðstæðum og kröftugar aðgerðir seðlabanka hafa leitt til sögulega lágra vaxta.

Skammtímaáhrif kórónaveirunnar á efnahagslífið hafa þannig verið gífurleg og líklegt er að áhrifin verði einnig töluverð þegar litið er til meðallangs- og langs tíma. Til að mynda gætu skattar þurft að hækka til að vinda ofan af auknum ríkishalla um allan heim. Viðskiptaumhverfið er einnig líklegt til að breytast með frekari eflingu netverslunar, og fjölbreyttara starfsfyrirkomulagi sem kann að breyta eftirspurn eftir skrifstofuhúsnæði, ásamt því að framleiðslukeðjur heimshagkerfisins gætu verið endurskipulagðar. Þá eru ótalin þau samfélagslegu og pólitísku áhrif sem vænta má ef sögulega hátt atvinnuleysi reynist þrálátt.

Enduropnun hagkerfa hefur þó átt sér stað hægt og rólega síðan í byrjun apríl og hefur í sameiningu með aðgerðum ríkisstjórna og seðlabanka aukið vonir um efnahagslega viðspyrnu. Fjármálamarkaðir, þá sérstaklega erlendis, hafa tekið ágætlega við sér eftir skarpa dýfu fyrr á árinu, jafnvel þótt langtímasviðsmyndir efnahagslífsins séu enn háðar mikilli óvissu. Ákveðnir hlutar markaðarins hafa jafnvel náð fyrri gildum og gott betur.

Skammtímaáhrif kórónaveirunnar á fjármálamarkaði kunna þannig að virðast léttvæg við fyrstu sýn, en áhrifin fyrir íslenska sparifjáreigendur eru líkleg til að verða töluverð til lengri tíma litið. Rétt eins og með framleiðslukeðjur heimshagkerfisins verður sennilega mikil þörf fyrir endurskipulagningu íslenskra eignasafna.

Hvers vegna?

Þegar litið er á aðrar fjáreignir en lífeyriseign íslenskra heimila, má áætla að um 60% af þeim – um 1,500 milljarðar króna – sé bundinn í innlánum, skuldabréfum og í hlutdeildarskírteinum skuldabréfa- og peningamarkaðssjóða. Þessar vaxtatengdu fjáreignir standa nú frammi fyrir sögulega lágum vaxtagrunni, en stýrivextir Seðlabankans hafa verið lækkaðir kröftuglega á þessu ári og eru nú 1,0%.

Þessi lági vaxtagrunnur helst líklegast óbreyttur til lengri tíma, enda mun taka tíma að bæta upp skaðann sem kórónaveiran hefur valdið á þessu ári. Þannig spáir Seðlabankinn til að mynda talsverðum framleiðsluslaka næstu árin, sem gefur litlar forsendur til vaxtahækkana. Sömu sögu er að segja af helstu seðlabönkumheims, en stýrivöxtum er spáð óbreyttum næstu þrjú árin beggja megin Atlantshafsins.

Í stuttu máli þá munu innlán og íslensk ríkisskuldabréf eiga erfitt með að skila ávöxtun umfram verðbólgu á komandi misserum og raunávöxtun því líkleg tilað vera lítil sem engin, eða neikvæð fyrir meginþorra sparnaðar íslenskraheimila.

Hvað er til ráða?

Óhjákvæmilegt er að færsla eigi sér stað úr þessum áhættuminni eignum og yfir í áhættumeiri eignir með tíð og tíma. Endurskipulagning eignasafna felur því í sér að taka varfærin og vel ígrunduð skref lengra út á áhætturófið, til að auka væntaávöxtun. Slík skref geta falið í sér fjárfestingar í skuldabréfum fyrirtækja og banka hérlendis, sem og í félögum á íslenska hlutabréfamarkaðnum. Auk þessa er hægt að fjárfesta á fjármálamörkuðum erlendis, bæði í skuldabréfum og hlutabréfum. Þannig má draga úr næmni fjáreigna við gang íslenska hagkerfisins og sömuleiðis auka flóruna af mögulegum fjárfestingarkostum margfalt.

Það er þannig ljóst að miklar langtímabreytingar eru að eiga sér stað á íslenskum fjármálamarkaði í kjölfar versta efnahagsáfalls sem hefur mælst hérlendis í heila öld. Lágvaxtaumhverfið verður þrálátt og nýja eignasafnið mun því að öllum líkindum þurfa að vera bæði alþjóðlegra og blandaðra en það er ídag.‍

Grein eftir Birgi Haraldsson sem birtist í Markaðnum í Fréttablaðinu þann 3 júní. 2020.

https://www.frettabladid.is/skodun/nyja-eignasafnid/

‍

Rósa Kristinsdóttir hefur verið ráðin til Akta sjóða og mun starfa sem lögfræðingur og regluvörður félagsins. Hún hefur undanfarin ár starfað sem framkvæmdarstjóri Framtíðarinnar lánasjóðs, sérfræðingur á bankasviði Kviku banka og fulltrúi hjá LOGOS lögmannsþjónustu. Rósa hefur lokið meistaraprófi í lögfræði frá Háskólanum í Reykjavík.

Markaðurinn, viðskiptarit Fréttablaðsins, leitaði til Akta um álit á aðgerðum seðlabanka víða um heim til að sporna gegn yfirvofandi efnahagserfiðleikum í kjölfar útbreiðslu kórónaveirunnar. Rætt var við Birgi Haraldsson, sérfræðing á sviði blandaðra sjóða hjá Akta, um líkur þess að stýrivextir Seðlabanka Íslands yrðu lækkaðir enn frekar og hvernig gengisveiking gæti auk þess örvað hagkerfið og útflutningsgreinarnar.

https://www.frettabladid.is/markadurinn/oll-vopn-nytt-gegn-veirunni/

Í kjölfar neyðarlækkunar á stýrivöxtum á Íslandi þann 11. mars um hálft prósentustig og lækkun meðaltalsbindiskyldu bankanna úr einu prósenti í núll prósent var leitað til Akta um álit á þessum aðgerðum og hver framvindan á peningastefnu Seðlabankans gæti orðið á þessu ári. Birgir Haraldsson, sérfræðingur á sviði blandaðra sjóða hjá Akta, ræddi við viðskiptarit Fréttablaðsins, Markaðinn, um líkur á því að frekari vaxtalækkanir myndu líta dagsins ljós og hvernig allt væri opið varðandi næstu skref Seðlabankans til þess að draga úr því þunga efnahagshöggi sem kórónaveiran myndi óhjákvæmilega valda.

‍https://www.frettabladid.is/markadurinn/bankarnir-endurskodi-ardgreidsluaform/

‍https://www.frettabladid.is/markadurinn/veruleg-laekkun-gaeti-komid-til-greina/

Áhættufælni hefur rokið upp á innlendum og erlendum fjármálamörkuðum síðustu vikur í kjölfar hraðrar útbreiðslu kórónaveirunnar. Heimshlutabréfavísitalan hefur lækkað skarpt, olíuverð hrunið og ávöxtunarkrafan á bandarísk ríkisskuldabréf hefur hrapað niður á áður óþekktar slóðir. Seðlabankar og ríkisstjórnir hamast nú við í orði og verki að sporna gegn versnandi fjármálalegum skilyrðum og draga úr því þunga efnahagshöggi sem er orðið óhjákvæmilegt af sökum veirunnar.

Til að gera sér grein fyrir skalanum á þessu höggi er vert að hafa tvennt í huga. Fyrir það fyrsta þá hefur Alþjóða efnahags- ogframfarastofnunin (OECD) fært heimshagvaxtarspá sína í 1,5% úr 2,9% fyrir 2020 ef kórónaveiran breiðist frekar út og í öðru lagi þá lækkaði seðlabanki Bandaríkjanna stýrivexti um 0,5 prósentur á neyðarfundi í síðustu viku. Horfur fyrir heimsbúskapinn hafa því ekki verið verri síðan 2009 og bandaríski seðlabankinn hefur að sama skapi ekki haldið neyðarfund síðan í október 2008. Markaðsaðilar búast einnig við frekari vaxtalækkunum upp á 0,75 prósentur frá seðlabanka Bandaríkjanna í næstu viku.

Ytri efnahagsleg skilyrði Íslands hafa því gjörbreyst á skömmum tíma og magna nú upp þær veiku horfur sem Seðlabankinn setti fram í efnahagsspá sinni í byrjun febrúar. Þótt áhrif kórónaveirunnar gætu reynst tímabundin er ljóst að hagvaxtarhorfur hafa versnað verulega. Íslensk ferðaþjónusta mun finna fyrir þessum versnandi ytri skilyrðum en allt bendir til hríðminnkandi ferðabókana um allan heim þar sem heimsvísitala greinarinnar er nú í lægstu gildum sem hafa mælst síðan í byrjun árs 2011. Vandinn hérlendis er að ferðaþjónustan vegur þungt í þjóðarbúskapnum og vel umfram það sem þekkist í nágrannalöndum okkar en samkvæmt Alþjóðaferðamálaráðinu vegur greinin að fullu (bein og óbein áhrif) um 32,5% af vergri landsframleiðslu en einungis um 9,0% á Norðurlöndunum.

Auk þessara ytri áhrifa má ætla að fjölgun innanlandssmita á kórónaveirunni muni draga úr einkaneyslu og valda skörpum lækkunum á væntingum íslenskra neytenda og fyrirtækja. Vert er að minnast á að neytendur hérlendis höfðu ekki verið svartsýnni í sex ár í febrúar. Fyrirtæki hafa sömuleiðis sýnt þverrandi áhuga á að bæta við sig starfsfólki að undanförnu og líklegt er að sú þróun haldi áfram inn í sumarið.

Samstilltur skellur blasir því við þar sem að ytra og innra byrði hagkerfisins virðast á leið í tímabundið frost og ekki er hægt að útiloka langvarandi áhrif á efnahagslífið. Gera má ráð fyrir að framleiðsluslakinn aukist verulega næstu misseri.

Óháð aðgerðum ríkisstjórnarinnar til að draga úr væntum efnahagserfiðleikum þarf einnig að nýta hefðbundin stýritæki Seðlabankans. Auðveldara mun reynast að vinda ofan af kröftugum og fyrirbyggjandi vaxtalækkunum ef þær reynast of skarpar þegar fram í sækir heldur en að missa frá sér hraðbreytanlegar aðstæður vegna ofurvarkárni. Ekki má heldur útiloka að hlutlausir raunvextir séu verulega lægri en nú er áætlað og hærra óvissustig gæti verið að þrýsta þeim enn neðar.

Auk þess er töluvert svigrúm fyrir veikari krónu að örva fjármálaleg skilyrði án þess að valda óvelkomnu verðbólguskoti vegna traustrar kjölfestu verðbólguvæntinga, hríðlækkandi olíuverðs og þess mikla framleiðsluslaka sem nú er að myndast. Tempruð lækkun á nafngenginu er sá flötur miðlunarferlis peningastefnunnar sem líklegast mætir minnsta viðnáminuum þessar mundir og má hafa í huga að raungengið er enn um 8,5 prósentustigum yfir meðaltali síðasta aldarfjórðungs og hefur staðið óbreytt síðan í lok 2018.

Efnahagslegar aðstæður innanlands og erlendis eru þannig að versna hratt og þörf er á frekari aðgerðum til að vinna gegn væntu höggi á útflutningsgreinarnar og innlenda eftirspurn. Þessi samstillti skellur reynist síðan vonandi tímabundinn. Ef svo er þá yrði hagkerfið á ágætis stað síðar á árinu með vind í seglin frá lágu olíuverði og bættum fjármálalegum skilyrðum ef rýmið til vaxtalækkana verður nýtt af krafti.

Grein eftir Birgi Haraldsson sem birtist í Markaðnum í Fréttablaðinu þann 11. mars 2020.

‍

Birgir Haraldsson hefur verið ráðinn til Akta og mun hann starfa sem sérfræðingur á sviði blandaðra sjóða hjá félaginu. Birgir hefur yfir 10 ára starfsreynslu á íslenskum og erlendum fjármálamörkuðum. Hann starfaði áður í markaðsviðskiptum hjá Arctica Finance. Á árunum 2010-2019 starfaði Birgir sem alþjóðasérfræðingur í New York og Genf í Sviss. Þar starfaði hann fyrir vogunarsjóðina Caxton Associates og Harness Investment Group, fjárfestingarbankann Jefferies Financial Group og greiningarfyrirtækið Nightberg. Birgir er með M.A. gráðu í hagfræði frá New York University og B.Sc gráðu í hagfræði frá Háskóla Íslands.